Jak widzą daltoniści?


Daltonizm jest wadą wzroku o podłożu genetycznym, która polega na zaburzeniu w rozróżnianiu barw. Przypadłość ta często określana jest mianem ślepoty barw i statystycznie częściej dotyka mężczyzn. Powszechnie panuje przekonanie, że daltonista nie odróżnia kolorów i widzi świat w czarno-białych barwach. Jednak jest ono dużym uproszczeniem. Jak widzą daltoniści?


Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest daltonizm i jakie są jego przyczyny?

• Jak widzą daltoniści?

• Czy daltonizm można leczyć?




Czym jest daltonizm i jakie są jego przyczyny?


Daltonizm jest wrodzoną wadą wzroku, polegającą na problemie oka z odróżnieniem barwy zielonej, czerwonej, pomarańczowej oraz żółtej. Zaburzona percepcja kolorów utrudnia codzienne funkcjonowanie (np. kierowanie samochodem). Przypadłość tę po raz pierwszy opisał angielski fizyk i chemik John Dalton w  1794, który sam nie rozróżniał barw (od jego nazwiska pochodzi nazwa daltonizm). Jednak dopiero w 1994 roku specjaliści Instytutu Okulistycznego w Londynie ustalili, że za zaburzenia w widzeniu barw odpowiada nieprawidłowa budowa siatkówki oka. W siatkówce znajdują się specjalne fotoreceptory (czopki). Zawierają one światłoczuły pigment, który jest wrażliwy na kolor czerwony, niebieski i zielony. Rozróżniamy kolory, gdy czopki rejestrują różną ilość tych barw. Zaburzenia w budowie któregokolwiek z trzech czopków powodują problem z rozróżnianiem barw i wywołują daltonizm.

Daltonizm to wada genetyczna, dziedziczona recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X. Większe prawdopodobieństwo wystąpienia daltonizmu występuje u mężczyzn, ponieważ to oni w kodzie genetycznym posiadają tylko jeden chromosom X (XY). U kobiet występują w kodzie 2 chromosomy X (XX), dlatego prawdopodobieństwo odziedziczenia daltonizmu jest niższe.

Dużo rzadziej daltonizm jest dolegliwością nabytą. Może do niego dojść w wyniku niektórych chorób oczu (m.in. zwyrodnienie plamki żółtej, jaskra, zaćma lub retinopatia cukrzycowa), urazów oka (m.in. przy uszkodzeniu siatkówki oka i znajdujących się w niej czopków) lub przy przyjmowaniu niektórych leków (substancji psychoaktywnych).


Jak widzą daltoniści?


Nie wszyscy daltoniści widzą świat w odcieniach szarości. Sposób widzenia uzależniony jest od konkretnych nieprawidłowości w obrębie czopków.

Wyróżnia się:


1. Daltonizm monochromatyczny

Jest to całkowita niezdolność do odróżniania kolorów (ślepota barw), spowodowana przez niedorozwój czopków w siatkówce (ich brak lub uszkodzenie). Wada ta jest najpoważniejsza, ponieważ w największym stopniu utrudnia codzienne funkcjonowanie i nie pozwala wykonywać wielu zawodów, ale jednocześnie występuje bardzo rzadko. Daltonista cierpiący na ten typ przypadłości widzi świat niczym w czarno-białym filmie (jego oko rozróżnia wyłącznie barwę czarną, białą oraz szarą). Daltonizmowi monochromatycznemu towarzyszy obniżona ostrość widzenia oraz problem z szybkim przystosowaniem się oczu do światła.


2. Dichromatyzm

Wada ta pojawia się wskutek braku konkretnego fotoreceptora. Osoby z dichromatyzmem nie odróżniają koloru zielonego i czerwonego. Niewidzenie barwy czerwonej określa się mianem protanopii, barwy zielonej deuteranopii, a niebieskiej tritanopii.


3. Trichromatyzm

Przyczyną trichromatyzmu jest różnica w czułości poszczególnych czopków. W jej efekcie osoba dotknięta tą dolegliwością jedną z barw widzi w obniżonej ostrości.


Czy daltonizm można leczyć?


Wiele osób cierpiących na częściowy daltonizm nie zdaje sobie sprawy ze swojej przypadłości (zwłaszcza w przypadku trichromatyzmu). Daltonizmowi rzadko towarzyszą inne wady wzroku i objawy, które mogłyby świadczyć o nieprawidłowości w obrębie oczu. W przypadku podejrzenia jakichkolwiek nieprawidłowości (np. u dziecka), należy zgłosić się do gabinetu okulistycznego. Specjalista wykona badanie z wykorzystaniem barwnych tablic pseudoizochromatycznych lub anomaloskopu (ta ostatnia metoda jest najprecyzyjniejsza). Czasami stosuje się karty z obrazkami, w których obraz układa się z kolorowych kropek (badany ma za zadanie odczytać obrazek) lub kolorowych żetonów, które należy uporządkować (podobne kolory należy przypisać do siebie).

Obecnie nie wykryto metody całkowitego wyleczenia wrodzonego daltonizmu. W przypadku daltonizmu wtórnego (spowodowanego chorobą), czasami można przywrócić percepcję barw (np. wykonując operację zaćmy).

Dostępne są specjalne soczewki, które pomagają w rozróżnianiu kolorów. Są one zbudowane w taki sposób, aby wywołać bodźce, na które reaguje osoba prawidłowo widząca i pozwolić daltoniście odróżniać barwy. Przy częściowym daltonizmie, wadę można skorygować całkowicie. Szkła korekcyjne okulista dobiera indywidualnie do stopnia wady (na podstawie pomiaru stopnia niedowidzenia barw).

Marki soczewek kontaktowych
w naszym sklepie

Marki soczewek kontaktowych
To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą