Soczewki kontaktowe a zaćma
Zaćma to zmętnienie soczewki oka, które może prowadzić nawet do ślepoty. Najczęściej występuje zaćma starcza (zwykle pojawia się u osób po 50. roku życia). Choroba ta bywa nabyta lub wrodzona. Współczesna okulistyka wykorzystuje w leczeniu zabieg operacyjny. Czy osoby po operacji zaćmy mogą nosić soczewki kontaktowe?
Z tego artykułu dowiesz się:
• Czym jest zaćma?
• Jak wygląda leczenie zaćmy?
• Jak dobiera się soczewki do operacji zaćmy?
• Czy osoby z zaćmą mogą nosić soczewki kontaktowe?
Czym jest zaćma?
Zaćma (katarakta) to choroba oczu, której podłożem jest zaburzenie przemiany materii w soczewce oka, jej zmętnienie i utrata przejrzystości. Nieleczona zaćma może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku.
Najczęściej pojawia się zaćma starcza, której bezpośrednie przyczyny nie zostały jeszcze do końca ustalone. Do zmian dochodzi w wyniku starzenia się oka i zaburzenia procesów metabolicznych, które mu towarzyszą. Rzadziej zaćma występuje u młodszych osób – może być powiązana m.in. z cukrzycą oraz krótkowzrocznością. Choroba ta ma charakter wrodzony lub nabyty.
Zaćma starcza najczęściej pojawia się po 50. roku życia. W jej przebiegu obniża się ostrość wzroku z bliska i daleka, a wady tej nie da się całkowicie skorygować za pomocą soczewek kontaktowych czy okularów o odpowiedniej mocy. Z czasem choroba może wejść w fazę przejrzałą – dochodzi wtedy do całkowitego zniszczenia soczewki (jej masy się rozpływają i obkurczają).
Do głównych objawów zaćmy starczej należą:
• zaburzenia widzenia – niewyraźny, zmętnionych obraz (z czasem może dojść do utraty widzenia),
• zmiana koloru źrenicy z czarnego na szaro-biały (dochodzi do niej, gdy soczewka mętnieje).
Zaćmę starczą można zdiagnozować podczas badania oka w lampie szczelinowej. Lekarz okulista podaje pacjentowi specjalny farmaceutyk, który rozszerza źrenicę. Pod lampą szczelinową specjalista rozpoznaje białą źrenicę (zmętnienie soczewki).
Rzadziej występuje zaćma wrodzona. Pojawia się ona u dziecka tuż po narodzeniu lub rozwija w pierwszych latach życia (często towarzyszy jej zez lub oczopląs). Przyczyną zaćmy wrodzonej bywa nieprawidłowy rozwój oka w pierwszych miesiącach życia płodowego. Jako podłoże takiego stanu lekarze często wskazują choroby w okresie ciąży (m.in. różyczkę, grypę i żółtaczkę zakaźną) oraz uwarunkowania genetyczne w rodzinie.
Kolejnym typem jest zaćma wikłająca, która może stać się efektem ubocznym innych powikłań narządu wzroku (m.in. jaskry, odwarstwiania siatkówki i stanów zapalnych) oraz chorób ogólnych (cukrzycy).
Jak wygląda leczenie zaćmy?
Zaćmę leczy się operacyjnie. Zabieg chirurgiczny polega na wszczepieniu sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej. Dawniej stosowano metodę wewnątrztorebkową. Polega ona na usunięciu zmętniałej soczewki (wraz z torebką, w której się znajduje) i wszczepieniu w jej miejsce sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej. Po operacji u Pacjenta powstaje wysoka nadwzroczność, dlatego musi on nosić okulary lub soczewki kontaktowe (o mocy od +10 D).
Ten dyskomfort spowodował, że metoda ta jest obecnie całkowicie zastępowana przez operację zewnątrztorebkową. Polega ona na operacyjnym usunięciu jedynie przedniej części soczewki ocznej lub laserowym rozbiciu zmętniałej części soczewki i wszczepieniu w jej środek soczewki sztucznej. Dzięki temu u chorego nie powstaje tak duża nadwzroczność. Bardzo ważny jest dobór soczewki o odpowiedniej mocy (na podstawie specjalistycznych badań i wyliczeń).
Jak dobiera się soczewki do operacji zaćmy?
Sztuczna soczewka wszczepiana jest na całe życie, dlatego należy dokładnie przeanalizować wady wzroku i oczekiwane efekty leczenia. Nowoczesne soczewki wewnątrzgałkowe posiadają odpowiednie filtry i mogą nie tylko przywrócić ostrość widzenia zaburzoną przez kataraktę, ale i skorygować inne wady wzroku, które towarzyszą pacjentowi.
Podczas operacji zaćmy stosuje się soczewki wewnątrzgałkowe:
• jednoogniskowe (monofokalne),
• wieloogniskowe (multifokalne) – dwu- i trójogniskowe,
• toryczne.
Soczewki jednoogniskowe korygują problem zaćmy, ale zapewniają ostre widzenie jedynie w bliży lub dali. Nie korygują one bowiem wad refrakcyjnych (krótkowzroczność, astygmatyzm), które mogą występować u chorego łącznie z zaćmą. Lekarze najczęściej stosują soczewki jednoogniskowe zapewniające dobrą ostrość widzenia do dali, która jest bardziej potrzebna w codziennym życiu. To oznacza, że już po operacji będziemy musieli nadal korygować wzrok za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych (np. do czytania i innych czynności wymagających ostrości widzenia przedmiotów znajdujących się blisko oczu).
Soczewki dwuogniskowe zapewniają poprawę pola widzenia do bliży i dali, dzięki czemu po operacji zaćmy nie będziemy już potrzebować okularów lub szkieł kontaktowych do czytania. Soczewki trójogniskowe gwarantują ostrość widzenia na odległości bliskie, dalekie i pośrednie, czyli około 60 cm (gwarantują widzenie zbliżone do naturalnej, zdrowej soczewki oka).
Soczewki wewnątrzgałkowe wczepione podczas operacji zaćmy mogą dodatkowo skorygować astygmatyzm.
Warto wiedzieć, że Narodowy Fundusz Zdrowia najczęściej refunduje wszczepienie soczewek jednoogniskowych. Soczewki dwuogniskowe, trójogniskowe i toryczne w Polsce wszczepiane są w prywatnych klinikach.
Najlepsze soczewki wewnątrzgałkowe:
• są asferyczne – zapewniają dobrą jakość widzenia po zabiegu,
• mają filtr UV,
• mają filtr światła niebieskiego,
• są hydrofobowe – niweluje to możliwość zaćmy wtórnej (zmętnienie tylnej torebki oka, które usuwa się laserowo).
Czy osoby z zaćmą mogą nosić soczewki kontaktowe?
Soczewki kontaktowe nie korygują złej ostrości widzenia spowodowanej zaćmą. Choroba ta wymaga leczenia operacyjnego, a lekarze zalecają, aby zabieg wykonać możliwie jak najwcześniej.
Gdy zdecydujemy się na wszczepienie soczewek jednoogniskowych, najczęściej zostanie przywrócona ostrość widzenia do dali. W praktyce może to oznaczać, że do bliży (czytania, pracy przy komputerze, szydełkowania, szycia itp.) nadal będziemy potrzebować dalszej korekcji. Możemy zdecydować się zarówno na okulary, jak i soczewki kontaktowe.
Po operacji zaćmy nie istnieją medyczne przeciwwskazania do noszenia szkieł kontaktowych. Ich doborem powinien zająć się okulista lub optometrysta. Najczęściej badanie w tym celu odbywa się około 6 tygodni po zabiegu, ponieważ wtedy rekonwalescencja dobiega już ku końcowi, a widzenie zaczyna być stabilne. W tym czasie można już określić potrzebną moc soczewek.
Osoby, którym zostaną wszczepione soczewki dwuogniskowe lub trójogniskowe mogą już nie potrzebować soczewek kontaktowych, ponieważ nastąpi korekcja widzenia do bliży oraz dali (w przypadku soczewek trójogniskowych również do widzenia pośredniego).
Pacjentom cierpiącym na astygmatyzm mogą zostać wszczepione wewnątrzgałkowe soczewki toryczne. Wada rogówki zostanie wtedy zniwelowana, dlatego przestaną być potrzebne toryczne szkła kontaktowe (lub okulary cylindryczne).
A co, gdy operacja na zaćmę została wykonana jedynie na jednym oku? Gdy przed zabiegiem potrzebowaliśmy korekcji oczu z powodu krótkowzroczności, dalekowzroczności czy astygmatyzmu, w oku, do którego nie została wszczepiona sztuczna soczewka wewnątrzgałkowa, wada nadal pozostanie. Wtedy nic nie stoi na przeszkodzie, aby wadę w oku nadal korygować za pomocą szkła kontaktowego. Soczewka musi jednak zostać dobrana przez specjalistę.
